ΤΙ ΕΙΝΑΙ Ο ΜΥΘΟΣ;
Το περιβάλλον δεν παραμένει στατικό, ήταν είναι και θα είναι συνυφασμένο με την έννοια αλλαγή. Αυτές τις περιβαλλοντικές αλλαγές (γεωγραφικές, γεωλογικές, κλιματολογικές) οι αρχαίοι Έλληνες σε μια εποχή που δεν είχαν αναπτυχθεί ακόμη οι επιστήμες, προσπάθησαν να ερμηνεύσουν, πλάθοντας μύθους που τις εξηγούσαν. Οι μύθοι αυτοί αφορούσαν τις έντονες περιβαλλοντικές αλλαγές που γίνονταν στον Ελλαδικό χώρο, μια περιοχή με έντονη σεισμική και ηφαιστειακή δραστηριότητα την εποχή εκείνη αλλά και σήμερα. Σήμερα οι επιστήμες έρχονται να ερμηνεύσουν τις αλλαγές και τις μεταβολές που έμμεσα ή άμεσα περιγράφονται στην μυθολογία. Χρησιμοποιώντας νέες τεχνολογίες (ραδιοχρονολόγηση, εξέταση κόκκων γύρεως στα ιζήματα, ισότοπα οξυγόνου κλπ) επιβεβαιώνεται η αλήθεια των μυθολογικών περιγραφών και οι αλλαγές του περιβάλλοντος που περιγράφονται στους μύθους.
Η Ελληνική Μυθολογία είναι η παλαιότερη ιστορία των κατοίκων που έζησαν στον τόπο που αργότερα ονομάστηκε Ελλάδα. Ένα μεγάλο τμήμα της Ελληνικής Μυθολογίας ταυτίζεται με την φυσικογεωλογική εξέλιξη του Ελλαδικού χώρου. Στην κεντρική Ελλάδα είχαμε στην προϊστορική εποχή, μεγάλες γεωλογικές μεταβολές (έντονη ηφαιστειότητα, σεισμικότητα, αλλαγή των ακτογραμμών κ.λ.π.). Για το λόγο αυτό δημιουργήθηκαν πολλοί μύθοι στην περιοχή μας. Είναι γνωστοί:Η τιτανομαχία, ο μύθος του Δευκαλίωνα και της Πύρρας, η γέννηση του Έλληνα, ο θάνατος του Ηρακλή κ.λ.π.
Είναι ο Μύθος γέννημα της φαντασίας του ανθρώπου ή είναι η προσπάθειά του για ερμηνεία των μεταβολών του φυσικού του περιβάλλοντος, το οποίο είναι καθοριστικός παράγοντας για την επιβίωση του;
Ο Ησίοδος στην Θεογονία και ο Όμηρος στην Ιλιάδα και την Οδύσσεια, συγκέντρωσαν αρκετούς από τους μύθους των προγόνων τους. Ήταν αυτά που έγραψαν παραμυθίες (ψέματα); Η ανακάλυψη της Τροίας, των πολύχρυσων Μυκηνών, της Πύλου, της Κνωσού, της Φαιστού και του Ακρωτηρίου της Θήρας, αποτέλεσαν την έμπρακτη απόδειξη ότι μύθος ήταν ο λόγος, δηλαδή η προφορική διήγηση που μεταφερόταν από γενιά σε γενιά. Παρόμοιοι μύθοι υπάρχουν σε πολλούς λαούς. Δεν έχει λοιπόν σχέση η λέξη μύθος που σημαίνει λόγος, με τις λέξεις παράμυθος και παραμύθι που σημαίνουν αποκλειστικά και μόνο φανταστικές διηγήσεις. Πολιτιστική Διαδρομή του Homo sapiens: •Ιστορική περίοδος •Προϊστορική περίοδος •Παλαιότερη Προϊστορική δηλ. Μυθολογική περίοδος Η Μυθολογική περίοδος αρχίζει από τότε που εμφανίστηκε το γένος του Homo sapiens. Πολλές φορές οι μυθολογικοί ήρωες μπερδεύονται στο προϊστορικό γίγνεσθαι που αποδεικνύεται ότι είναι ένα πραγματικό γεγονός. Παράδειγμα ο Τρωικός πόλεμος και η Τροία. Τι είναι Γεωμυθολογία; Η Γεωμυθολογία συνδέει την φυσικογεωγραφική εξέλιξη μιας περιοχής με τη μυθολογία που αναφέρεται σ΄ αυτήν. H Γεωμυθολογία ασχολείται: -Με τη περιβαλλοντική ερμηνεία της Μυθολογίας, -Mε τη σχέση της Μυθολογίας και Γεωλογίας -Mε το φυσικό περιβάλλον και τις κλιματικές συνθήκες που επικρατούσαν κατά την μυθολογική περίοδο. Στις γεωλογικές συνθήκες μιας περιοχής ανήκουν όλες αυτές οι φυσικές διεργασίες που έχουν σχέση με σεισμούς, με ρήγματα, με ηφαίστεια κ.λ.π. Η γεωλογική ιστορία του Ελλαδικού χώρου είναι πολύ παλιά (εκατοντάδες εκατομμύρια χρόνια πριν) και συνδέεται κυρίως με τον σχηματισμό και την εξέλιξη του Παλαιοωκεανού της Τηθύος .Το Ελληνικό Τόξο που είναι σεισμικά και τεκτονικά ενεργό, αποτελείται από το Νησιωτικό και το Ηφαιστειακό Τόξο, ενώ μεταξύ αυτών των δύο αναπτύσσεται μία θαλάσσια περιοχή που λέγεται οπισθοτάφρος. Το Κρητικό Πέλαγος αντιστοιχεί στην οπισθοτάφρο. Ο ευρύτερος χώρος του Μαλιακού έχει αναπτυχθεί πάνω στο ηφαιστειακό τόξο. Οι Λιχάδες νήσοι (ηφαιστειακά νησιά στο Μαλιακό) αποτελούν την πιο εντυπωσιακή ηφαιστειακή εκδήλωση, που συνδέεται άμεσα με την Ελληνική Μυθολογία. Άλλα γεωλογικά στοιχεία που συνδέονται με την ηφαιστειακή δράση, είναι η πληθώρα των θερμομεταλλικών πηγών που υπάρχουν στην περιοχή (Θερμοπύλες, Καμένα Βούρλα, Αιδηψός, Υπάτη κλπ.). Στις φυσικογεωγραφικές συνθήκες εντάσσονται το κλίμα, το έδαφος, το ανάγλυφο της επιφάνειας της Γης. Γιατί όμως είναι τόσο ενδιαφέρουσα και απαραίτητη η γνώση των φυσικογεωλογικών συνθηκών και των μεταβολών τους κατά τα τελευταία 18.000 – 20.000 χρόνια; -Γιατί οι γηγενείς αρχαίοι και πολύ παλαιοί πολιτισμοί συνδέονται άμεσα με το φυσικογεωλογικό περιβάλλον. Μέχρι τη Νεολιθική Εποχή και την Εποχή των Μετάλλων (μέχρι 3200 π.Χ. περίπου) o άνθρωπος εξαρτιόταν άμεσα από το περιβάλλον. Σε παλαιότερες μάλιστα εποχές, όταν ο άνθρωπος ήταν ακόμα τροφοσυλλέκτης και κυνηγός, η εξάρτησή του από το φυσικό περιβάλλον ήταν ακόμα μεγαλύτερη. -Γιατί τα αρχαιολογικά συμπεράσματα, τόσο του ιστορικού, όσο και του προϊστορικού πολιτισμού, δεν μπορεί να είναι επιστημονικά ορθά, αν είναι αποκομμένα από το φυσικογεωλογικό γίγνεσθαι της κάθε εποχής.
-Γιατί ολόκληρη η Ελληνική Μυθολογία και ιδιαίτερα οι πρώτες περίοδοι της Θεογονίας, συνδέονται με την εξέλιξη και τις μεταβολές των φυσικογεωλογικών συνθηκών του Αιγαιακού και του Περιαιγαιακού χώρου. -Γιατί το φυσικογεωλογικό περιβάλλον είναι αυτό που έδωσε το έναυσμα για να δημιουργηθεί ο Αρχαιοελληνικός Πολιτισμός.
-Η πολιτισμική ανάπτυξη των κοινωνιών επηρεάζεται από 3 ομάδες παραγόντων που συνδέονται: · Με το γεωλογικό · Με το φυσικογεωγραφικό · Με το ανθρώπινο δυναμικό- Η μορφή των παλαιότερων ακτογραμμών δεν έχει καμιά απολύτως ομοιότητα με τη σημερινή. -Το σημερινό παράκτιο Αττικοκυκλαδικό τοπίο, δεν έχει καμία απολύτως ομοιότητα με το παλαιότερο και συγκεκριμένα με εκείνο των τελευταίων 20.000 ετών. -Τα περισσότερα νησιά των κεντρικών Κυκλάδων την εποχή των παγετώνων ήταν ενωμένα και αποτελούσαν μεγαλύτερα νησιά. -Ο Κορινθιακός Κόλπος ήταν λίμνη και ο σημερινός Πατραϊκός ήταν ξηρά -Ο Σαρωνικός Κόλπος την εποχή εκείνη δεν είχε ακόμα σχηματιστεί. Στη θέση του υπήρχε ξηρά που ένωνε την Αττική με την Πελοπόννησο, ενώ προς την πλευρά της Τροιζηνίας είχε αναπτυχθεί μια λίμνη (παλαιολίμνη Τροιζηνίας) όπως λίμνη ήταν και ο σημερινός Κόλπος της Ελευσίνας (Κυχρεία λίμνη ). Οι κάτοικοι του Αιγαιακού και Περιαιγαιακού χώρου υπήρξαν μάρτυρες σεισμών, ηφαιστειακών εκρήξεων, κατακόρυφων κινήσεων του γήινου φλοιού, επικλήσεων και αποσύρσεων της θάλασσας, καταπτώσεων βράχων, tsunamiς κ.λπ. Την ίδια εποχή δεν είχε διαμορφωθεί ακόμα ο Ευβοϊκός Κόλπος, αφού τόσο ο βόρειος όσο και ο νότιος, αλλά και ο Μαλλιακός και ο Παγασητικός κόλπος ήσαν ξηρά. Το γένος Homo ,(habilis, erectus, neadertalensis και κυρίως ο Homo sapiens) πρωτοεμφανίστηκε κατά τα τελευταία 70.000 χρόνια περίπου. Ο Homo sapiens από το 70.000 π.α.σ έως το 12.000π.α.σ. ήταν τροφοσυλλέκτης. Μετά το 12.000 π.α.σ έγινε τροφοπαραγωγός. Αρχαιοελληνικός Πολιτισμός: Γιατί αναπτύχθηκε σ΄ αυτόν τον τόπο (Αιγαιακό + Περιαιγαιακό) ένας τέτοιος πολιτισμός σε τόσο μικρό χρονικό διάστημα; Γιατί στην Κρήτη και στις Κυκλάδες και όχι στην Σκωτία ή στη Δανία, το Παρίσι, το Βερολίνο ή τη Μόσχα; Πώς αναπτύχθηκε η επιστημονική γνώση;Γιατί αναπτύχθηκε το δημοκρατικό πολίτευμα στην Ελλάδα; Αν θέλουμε να συσχετίσουμε τον Ελληνικό Προϊστορικό Πολιτισμό με άλλους πολιτισμούς, πρέπει να λάβουμε υπόψη τις παλαιοκλιματικές και τπαλαιογεωγραφικές συνθήκες της Ευρώπης, αλλά και του Αιγαιακού και Περιαιγαιακού χώρου. Τι είδους πολιτισμός θα μπορούσε να αναπτυχθεί σ΄ ολόκληρη την Κεντρική και Βόρεια Ευρώπη εκείνη την περίοδο,(το μεγαλύτερο τμήμα της Άνω Παλαιολιθικής εποχής) αφού ήταν ολοκληρωτικά καλυμμένη από παγετώνες ύψους 3 χιλιομέτρων; Αιγαιακός και Περιαιγαιακός χώρος: Ο πλέον ευνοημένος χώρος κατά τις παγετώδεις περιόδους. Δεν είναι τυχαίο λοιπόν ότι οι πρώτοι πολιτισμοί αναπτύχθηκαν σε αυτή την περιοχή.
Το περιβάλλον δεν παραμένει στατικό, ήταν είναι και θα είναι συνυφασμένο με την έννοια αλλαγή. Αυτές τις περιβαλλοντικές αλλαγές (γεωγραφικές, γεωλογικές, κλιματολογικές) οι αρχαίοι Έλληνες σε μια εποχή που δεν είχαν αναπτυχθεί ακόμη οι επιστήμες, προσπάθησαν να ερμηνεύσουν, πλάθοντας μύθους που τις εξηγούσαν. Οι μύθοι αυτοί αφορούσαν τις έντονες περιβαλλοντικές αλλαγές που γίνονταν στον Ελλαδικό χώρο, μια περιοχή με έντονη σεισμική και ηφαιστειακή δραστηριότητα την εποχή εκείνη αλλά και σήμερα. Σήμερα οι επιστήμες έρχονται να ερμηνεύσουν τις αλλαγές και τις μεταβολές που έμμεσα ή άμεσα περιγράφονται στην μυθολογία. Χρησιμοποιώντας νέες τεχνολογίες (ραδιοχρονολόγηση, εξέταση κόκκων γύρεως στα ιζήματα, ισότοπα οξυγόνου κλπ) επιβεβαιώνεται η αλήθεια των μυθολογικών περιγραφών και οι αλλαγές του περιβάλλοντος που περιγράφονται στους μύθους.
Η Ελληνική Μυθολογία είναι η παλαιότερη ιστορία των κατοίκων που έζησαν στον τόπο που αργότερα ονομάστηκε Ελλάδα. Ένα μεγάλο τμήμα της Ελληνικής Μυθολογίας ταυτίζεται με την φυσικογεωλογική εξέλιξη του Ελλαδικού χώρου. Στην κεντρική Ελλάδα είχαμε στην προϊστορική εποχή, μεγάλες γεωλογικές μεταβολές (έντονη ηφαιστειότητα, σεισμικότητα, αλλαγή των ακτογραμμών κ.λ.π.). Για το λόγο αυτό δημιουργήθηκαν πολλοί μύθοι στην περιοχή μας. Είναι γνωστοί:Η τιτανομαχία, ο μύθος του Δευκαλίωνα και της Πύρρας, η γέννηση του Έλληνα, ο θάνατος του Ηρακλή κ.λ.π.
Είναι ο Μύθος γέννημα της φαντασίας του ανθρώπου ή είναι η προσπάθειά του για ερμηνεία των μεταβολών του φυσικού του περιβάλλοντος, το οποίο είναι καθοριστικός παράγοντας για την επιβίωση του;
Ο Ησίοδος στην Θεογονία και ο Όμηρος στην Ιλιάδα και την Οδύσσεια, συγκέντρωσαν αρκετούς από τους μύθους των προγόνων τους. Ήταν αυτά που έγραψαν παραμυθίες (ψέματα); Η ανακάλυψη της Τροίας, των πολύχρυσων Μυκηνών, της Πύλου, της Κνωσού, της Φαιστού και του Ακρωτηρίου της Θήρας, αποτέλεσαν την έμπρακτη απόδειξη ότι μύθος ήταν ο λόγος, δηλαδή η προφορική διήγηση που μεταφερόταν από γενιά σε γενιά. Παρόμοιοι μύθοι υπάρχουν σε πολλούς λαούς. Δεν έχει λοιπόν σχέση η λέξη μύθος που σημαίνει λόγος, με τις λέξεις παράμυθος και παραμύθι που σημαίνουν αποκλειστικά και μόνο φανταστικές διηγήσεις. Πολιτιστική Διαδρομή του Homo sapiens: •Ιστορική περίοδος •Προϊστορική περίοδος •Παλαιότερη Προϊστορική δηλ. Μυθολογική περίοδος Η Μυθολογική περίοδος αρχίζει από τότε που εμφανίστηκε το γένος του Homo sapiens. Πολλές φορές οι μυθολογικοί ήρωες μπερδεύονται στο προϊστορικό γίγνεσθαι που αποδεικνύεται ότι είναι ένα πραγματικό γεγονός. Παράδειγμα ο Τρωικός πόλεμος και η Τροία. Τι είναι Γεωμυθολογία; Η Γεωμυθολογία συνδέει την φυσικογεωγραφική εξέλιξη μιας περιοχής με τη μυθολογία που αναφέρεται σ΄ αυτήν. H Γεωμυθολογία ασχολείται: -Με τη περιβαλλοντική ερμηνεία της Μυθολογίας, -Mε τη σχέση της Μυθολογίας και Γεωλογίας -Mε το φυσικό περιβάλλον και τις κλιματικές συνθήκες που επικρατούσαν κατά την μυθολογική περίοδο. Στις γεωλογικές συνθήκες μιας περιοχής ανήκουν όλες αυτές οι φυσικές διεργασίες που έχουν σχέση με σεισμούς, με ρήγματα, με ηφαίστεια κ.λ.π. Η γεωλογική ιστορία του Ελλαδικού χώρου είναι πολύ παλιά (εκατοντάδες εκατομμύρια χρόνια πριν) και συνδέεται κυρίως με τον σχηματισμό και την εξέλιξη του Παλαιοωκεανού της Τηθύος .Το Ελληνικό Τόξο που είναι σεισμικά και τεκτονικά ενεργό, αποτελείται από το Νησιωτικό και το Ηφαιστειακό Τόξο, ενώ μεταξύ αυτών των δύο αναπτύσσεται μία θαλάσσια περιοχή που λέγεται οπισθοτάφρος. Το Κρητικό Πέλαγος αντιστοιχεί στην οπισθοτάφρο. Ο ευρύτερος χώρος του Μαλιακού έχει αναπτυχθεί πάνω στο ηφαιστειακό τόξο. Οι Λιχάδες νήσοι (ηφαιστειακά νησιά στο Μαλιακό) αποτελούν την πιο εντυπωσιακή ηφαιστειακή εκδήλωση, που συνδέεται άμεσα με την Ελληνική Μυθολογία. Άλλα γεωλογικά στοιχεία που συνδέονται με την ηφαιστειακή δράση, είναι η πληθώρα των θερμομεταλλικών πηγών που υπάρχουν στην περιοχή (Θερμοπύλες, Καμένα Βούρλα, Αιδηψός, Υπάτη κλπ.). Στις φυσικογεωγραφικές συνθήκες εντάσσονται το κλίμα, το έδαφος, το ανάγλυφο της επιφάνειας της Γης. Γιατί όμως είναι τόσο ενδιαφέρουσα και απαραίτητη η γνώση των φυσικογεωλογικών συνθηκών και των μεταβολών τους κατά τα τελευταία 18.000 – 20.000 χρόνια; -Γιατί οι γηγενείς αρχαίοι και πολύ παλαιοί πολιτισμοί συνδέονται άμεσα με το φυσικογεωλογικό περιβάλλον. Μέχρι τη Νεολιθική Εποχή και την Εποχή των Μετάλλων (μέχρι 3200 π.Χ. περίπου) o άνθρωπος εξαρτιόταν άμεσα από το περιβάλλον. Σε παλαιότερες μάλιστα εποχές, όταν ο άνθρωπος ήταν ακόμα τροφοσυλλέκτης και κυνηγός, η εξάρτησή του από το φυσικό περιβάλλον ήταν ακόμα μεγαλύτερη. -Γιατί τα αρχαιολογικά συμπεράσματα, τόσο του ιστορικού, όσο και του προϊστορικού πολιτισμού, δεν μπορεί να είναι επιστημονικά ορθά, αν είναι αποκομμένα από το φυσικογεωλογικό γίγνεσθαι της κάθε εποχής.
-Γιατί ολόκληρη η Ελληνική Μυθολογία και ιδιαίτερα οι πρώτες περίοδοι της Θεογονίας, συνδέονται με την εξέλιξη και τις μεταβολές των φυσικογεωλογικών συνθηκών του Αιγαιακού και του Περιαιγαιακού χώρου. -Γιατί το φυσικογεωλογικό περιβάλλον είναι αυτό που έδωσε το έναυσμα για να δημιουργηθεί ο Αρχαιοελληνικός Πολιτισμός.
-Η πολιτισμική ανάπτυξη των κοινωνιών επηρεάζεται από 3 ομάδες παραγόντων που συνδέονται: · Με το γεωλογικό · Με το φυσικογεωγραφικό · Με το ανθρώπινο δυναμικό- Η μορφή των παλαιότερων ακτογραμμών δεν έχει καμιά απολύτως ομοιότητα με τη σημερινή. -Το σημερινό παράκτιο Αττικοκυκλαδικό τοπίο, δεν έχει καμία απολύτως ομοιότητα με το παλαιότερο και συγκεκριμένα με εκείνο των τελευταίων 20.000 ετών. -Τα περισσότερα νησιά των κεντρικών Κυκλάδων την εποχή των παγετώνων ήταν ενωμένα και αποτελούσαν μεγαλύτερα νησιά. -Ο Κορινθιακός Κόλπος ήταν λίμνη και ο σημερινός Πατραϊκός ήταν ξηρά -Ο Σαρωνικός Κόλπος την εποχή εκείνη δεν είχε ακόμα σχηματιστεί. Στη θέση του υπήρχε ξηρά που ένωνε την Αττική με την Πελοπόννησο, ενώ προς την πλευρά της Τροιζηνίας είχε αναπτυχθεί μια λίμνη (παλαιολίμνη Τροιζηνίας) όπως λίμνη ήταν και ο σημερινός Κόλπος της Ελευσίνας (Κυχρεία λίμνη ). Οι κάτοικοι του Αιγαιακού και Περιαιγαιακού χώρου υπήρξαν μάρτυρες σεισμών, ηφαιστειακών εκρήξεων, κατακόρυφων κινήσεων του γήινου φλοιού, επικλήσεων και αποσύρσεων της θάλασσας, καταπτώσεων βράχων, tsunamiς κ.λπ. Την ίδια εποχή δεν είχε διαμορφωθεί ακόμα ο Ευβοϊκός Κόλπος, αφού τόσο ο βόρειος όσο και ο νότιος, αλλά και ο Μαλλιακός και ο Παγασητικός κόλπος ήσαν ξηρά. Το γένος Homo ,(habilis, erectus, neadertalensis και κυρίως ο Homo sapiens) πρωτοεμφανίστηκε κατά τα τελευταία 70.000 χρόνια περίπου. Ο Homo sapiens από το 70.000 π.α.σ έως το 12.000π.α.σ. ήταν τροφοσυλλέκτης. Μετά το 12.000 π.α.σ έγινε τροφοπαραγωγός. Αρχαιοελληνικός Πολιτισμός: Γιατί αναπτύχθηκε σ΄ αυτόν τον τόπο (Αιγαιακό + Περιαιγαιακό) ένας τέτοιος πολιτισμός σε τόσο μικρό χρονικό διάστημα; Γιατί στην Κρήτη και στις Κυκλάδες και όχι στην Σκωτία ή στη Δανία, το Παρίσι, το Βερολίνο ή τη Μόσχα; Πώς αναπτύχθηκε η επιστημονική γνώση;Γιατί αναπτύχθηκε το δημοκρατικό πολίτευμα στην Ελλάδα; Αν θέλουμε να συσχετίσουμε τον Ελληνικό Προϊστορικό Πολιτισμό με άλλους πολιτισμούς, πρέπει να λάβουμε υπόψη τις παλαιοκλιματικές και τπαλαιογεωγραφικές συνθήκες της Ευρώπης, αλλά και του Αιγαιακού και Περιαιγαιακού χώρου. Τι είδους πολιτισμός θα μπορούσε να αναπτυχθεί σ΄ ολόκληρη την Κεντρική και Βόρεια Ευρώπη εκείνη την περίοδο,(το μεγαλύτερο τμήμα της Άνω Παλαιολιθικής εποχής) αφού ήταν ολοκληρωτικά καλυμμένη από παγετώνες ύψους 3 χιλιομέτρων; Αιγαιακός και Περιαιγαιακός χώρος: Ο πλέον ευνοημένος χώρος κατά τις παγετώδεις περιόδους. Δεν είναι τυχαίο λοιπόν ότι οι πρώτοι πολιτισμοί αναπτύχθηκαν σε αυτή την περιοχή.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου